GenAI bij bronnenonderzoek

GenAI staat voor Generatieve Artificiële Intelligentie. Dit is een verzamelnaam voor tools die door artificiële intelligentie in staat zijn om zelfstandig inhoud te creëren, vergelijkbaar met hoe een mens dat zou doen. Het kan variëren van het genereren van afbeeldingen en muziek tot het schrijven van teksten en het produceren van video’s.
Voorbeelden zijn ChatGPT (tekst), DALL-E (afbeeldingen), Boomy (muziek),...

Meer weten over AI en GenAI? Bekijk de EDUbox Artificiële Intelligentie van VRT

Ja, dat mag. Als je de tool slim inzet kan dit een grote meerwaarde betekenen, ook in je latere professionele carrière.
Wie goed met GenAI leert omgaan, zal een stapje voor zijn. Zet je de tool in om je er snel vanaf te maken, dan val je al snel door de mand.

Gebruik GenAI dus niet:

• Als je docent aangeeft dat dit niet mag
• Om de informatie die je ervan krijgt letterlijk over te nemen. Laat je taak, paper of oefening dus niet volledig oplossen door een GenAI-tool (tenzij de docent dit toestaat). Dit wordt gezien als een onregelmatigheid!

Generatieve AI tools, met name chatbots, bieden een hele hoop mogelijkheden om je bronnenonderzoek en het schrijven van je paper sneller en efficiënter te maken. Toch als je het goed gebruikt.

Hier zijn enkele mogelijkheden:

Ter inspiratie

Aan het begin van je bronnenonderzoek kan het fijn zijn om een chatbot te gebruiken die je informatie geeft over jouw onderzoeksonderwerp. Deze informatie kan je zoektocht naar bronnen versnellen en verfijnen. Bedenk wel dat de informatie die je krijgt veel fouten kan bevatten, ga dan ook kritisch om met de resultaten die je krijgt! Gebruik de tool enkel als inspiratie en niet als bron. Ga altijd op zoek naar de bronnen waarop de chatbot zich gebaseerd heeft. 

Om je onderzoeksvraag te verfijnen

Een chatbot kan je helpen om je onderzoeksvraag beter te formuleren. Geef je onderzoeksvraag eens in en kijk welke informatie je krijgt. Mis je info of krijg je verkeerde resultaten? Dan pas je je onderzoeksvraag misschien beter wat aan.
Of vraag om je onderzoeksvraag meer meetbaar en helder te formuleren. Dit kan inspirerend werken. 

Om nieuwe bronnen te vinden

Er zijn chatbots die vermelden uit welke bron ze hun informatie gehaald hebben. Zeker Perplexity (Engelstalig) is hier een prima tool voor! Vraag bijvoorbeeld naar een lijst met wetenschappelijke tijdschriften binnen je onderwerp. Of geef je onderzoeksvraag (of een deel ervan) in en kijk naar welke bronnen de tools verwijzen. Geeft een chatbot geen bronnen, vraag dan naar een bibliografie. Hoewel je dan meestal wel een lijst met bronnen krijgt, zijn deze niet klikbaar. Je zal ze dus zelf nog moeten opzoeken.
Let op! Sommige chatbots verzinnen bronnen. Controleer altijd of de bronnen die je krijgt effectief bestaan. 

Om je tekst te redigeren

Schrijf- en taalfouten uit je tekst halen is een eitje voor GenAI tools. Geef je eigen geschreven tekst in en vraag de tool om je tekst te verbeteren. 
Bedenk wel dat alle informatie die jij aan de chatbot geeft gebruikt kan worden om het model mee te trainen. Gevoelige informatie geef je beter niet in. 

Om vertalingen en samenvattingen te maken

Zijn er delen van een (anderstalige) tekst die je niet goed begrijpt? Laat deze dan samenvatten en/of vertalen. Om te vertalen is DeepL een goede tool.

Er zijn enorm veel GenAI tools beschikbaar die je vooruit kunnen helpen. Niet alle tools hebben echter evenveel potentieel. 
Volgende punten zijn noodzakelijk om je goed te kunnen helpen bij bronnenonderzoek:

• De tool is geconnecteerd met internet en baseert zich daardoor op de meest recente informatie
• De tool verwijst naar de bronnen waaruit het zijn informatie heeft gehaald

Doet de tool die je gebruikt dit niet, dan moet je zelf de bronnen nog zoeken. Dit geeft je natuurlijk extra werk, en dat zou zonde zijn!

Bekijk onze overzichtstabel van GenAI tools en hun mogelijkheden wat betreft bronvermelding.

Enkele tools die bruikbaar kunnen zijn:

Perplexity

Deze Engelstalige tool is speciaal gemaakt voor onderzoekers en is getraind op wetenschappelijke informatie. Het verwijst naar betrouwbare bronnen op het internet en in databanken. Je kan aan Perplexity vragen om informatielijsten te geven met betrekking tot jouw onderzoeksvraag of je kan expliciet vragen naar het soort informatiebron dat je wil verkrijgen: vaktijdschriften, gespecialiseerde instellingen/websites, online preprints, gepubliceerde open access artikelen, overzicht van meest geciteerde auteurs, …

De bronnen kunnen betalend zijn. Gebruik hiervoor de plug-in Lean Library, die je laat weten of je vanuit de UCLL betalende toegang hebt tot de bron. 
We raden deze tool sterk aan!

Keenious

De GenAI tool Keenious helpt je om wetenschappelijke bronnen te  vinden op basis van een pdf, een eigen geschreven tekst of een webpagina. Deze Engelstalige tool heeft een (enigszins beperkte) gratis versie en verwijst naar Engelstalige wetenschappelijke papers. Het kan je helpen om te starten met het zoeken van bronnen die bij je onderzoeksvraag passen of om bronnen te vinden bij een stukje van je paper.
De artikels die je vindt zijn niet altijd gratis beschikbaar, maar kunnen je wel op weg helpen in je zoektocht naar bronnen. Gebruik ook bij deze tool Lean Library om te weten of je via de school een betalende toegang hebt tot het artikel dat je gevonden hebt. We raden deze tool sterk aan!

Microsoft CoPilot

Microsoft CoPilot kan handig zijn om inspiratie op te doen en nieuwe bronnen te vinden. Het taalmodel is gebaseerd op de betalende versie van ChatGPT en ook afbeeldingsgenerator DALL-E is erin geïntegreerd. CoPilot verwijst steeds met linken naar de bronnen waarop het zich gebaseerd heeft en is geconnecteerd met het internet. Vanuit de UCLL heb je gratis toegang tot Microsoft CoPilot. Log hiervoor in met je ucll-mailadres. 

Gemini (voorheen Google Bard)

Deze chatbot geeft over het algemeen bij elk antwoord de bronnen waarop het zich baseert. Vaak zijn de linken echter niet meer geldig, waardoor het moeilijk wordt om de informatie de controleren. 
Vraag je naar een bibliografie, dan geeft Gemini meestal wel wetenschappelijke bronnen. 

ChatGPT

De gratis versie van ChatGPT raden we niet aan om te gebruiken. Deze chatbot geeft je enkel een bronvermelding als je dit (letterlijk) in je prompt vraagt. Deze bronnen zijn niet klikbaar, waardoor je veel werk zal hebben om de informatie die je krijgt te checken. Daarnaast is deze chatbot niet geconnecteerd met het internet, waardoor de informatie niet up-to-date is. 
Werk je toch graag met ChatGPT? Gebruik dan de betalende versie

DeepL

DeepL is een vertaaltool die gebruik maakt van AI. Hierdoor gaat hij ook goed om met vakjargon.

Promptbibliotheken

Een goede prompt is heel belangrijk. Hoe beter je prompt, hoe accurater het antwoord dat je krijgt. Er bestaan promptbibliotheken die goede prompts verzamelen per onderwerp. Zeker de moeite om eens te bekijken! Ze zijn zelden rechtstreeks bruikbaar, maar als je ze hier en daar wat aanpast komen ze goed van pas. 

AI for education
EasyPrompt Library

GenAI tools kunnen een grote meerwaarde betekenen, maar moeten met een kritische blik gebruikt worden.
Trap niet in de volgende valkuilen:

1. Neem het antwoord van de chatbot niet klakkeloos over. Je zal hierbij snel door de mand vallen want:  

• Je bent de kennis niet meester, bij een beetje doorvragen wordt dat al snel duidelijk.
• De stijl van chatbots vrij herkenbaar omdat ze steeds dezelfde structuur gebruiken. Neem je een tekst rechtstreeks over in een taak of paper, dan zal dit al snel opvallen.
• Een chatbot maakt ook fouten. Als je deze in je taak of paper laat staan, valt het meteen op dat je de informatie niet zelf opgezocht hebt. 

2. Verzwijg niet dat je een GenAI tool gebruikt hebt. Dan lijkt het alsof je er iets mee gedaan hebt dat niet mag. Dit wordt aanschouwd als een onregelmatigheid. Wees dus altijd transparant!
Gebruik je de chatbot als inspiratiebron of als 'nalezer' van je taak of paper om taal- en spelfouten te verbeteren, dan hoef je dit niet te vermelden.

Nee, dat moet niet. We zien deze tools niet als bron, maar als een hulpmiddel. 

De informatie die de tool je geeft moet je zéker staven met andere bronnen. Deze bronnen vermeld je natuurlijk wel in je bronvermelding.
Wat wel nodig is, is dat je altijd transparant bent in het gebruik van de tools. Schrijf je een paper en heb je een GenAI tool gebruikt? Laat dit dan altijd weten! Gebruik je een GenAI tool zonder dat je hier open over bent dan kan dit gezien worden als een onregelmatigheid.

Schrijf het gebruik in je methodologie of in je procesbeschrijving. Geef daarbij volgende informatie mee:

• Welke tool heb je gebruikt?
• Welke versie gebruikte je? Op welke datum?
• Beschrijf hoe en waarom je de tool gebruikte.
• Geef eventueel de prompt en het antwoord mee in een bijlage

Gebruik je de chatbot als inspiratiebron of als 'nalezer' van je taak of paper om taal- en spelfouten te verbeteren, dan hoef je dit niet te vermelden.