The Wishing Tree Box: praten over het levenseinde
Een box en een boompje helpen verpleegkundigen op weg om te praten met palliatieve patiënten over hun fundamentele vragen.
Niets zo moeilijk als praten over het levenseinde. Ook in het ziekenhuis voelen verpleegkundigen zich vaak onwennig om met patiënten en familie hierover in gesprek te gaan. De dienst Oncologie-Hematologie van het Ziekenhuis-Oost-Limburg (ZOL) legde deze problematiek voor aan onze laatstejaarsstudenten Verpleegkunde.
Open communiceren over levenseinde
“We gebruiken een in hout uitgesneden kersenboom en kaartjes als blikvanger,” vertelt Mette-Marie Philipsen. “Patiënten die van dokters te horen krijgen dat er geen behandeling meer mogelijk is, hebben behoefte aan zowel emotionele als informatieve ondersteuning. Met de boom en de themakaartjes kunnen mensen hun moeilijke vragen, angsten, verlangens en laatste wensen kenbaar maken. Een kersenboom is universeel, en is in alle culturen symbool van bloei.”
Naast de kersenboom met themakaartjes bevat de box een bundel flash cards. De studenten leggen gevoelige en complexe onderwerpen toegankelijk uit, zoals euthanasie, wilsbeschikkingen, vroegtijdige zorgplanning en palliatieve sedatie. “We kenden deze materies voor een stukje al vanuit onze cursussen communicatietechnieken en recht. Maar we hebben ook extra aspecten moeten opzoeken.”
Het gesprek met de familie is evenzeer een uitdaging, zowel voor de patiënt als de hulpverleners. Ook daar hebben de studenten Verpleegkunde oplossingen voor voorzien. “We weten dat patiënten het vaak heel moeilijk hebben om over hun angsten of verlangens te praten. Daarom steken we in onze box een ‘Dicht bij mij’-schrift dat de patiënt kan gebruiken om bijvoorbeeld laatste wensen in neer te schrijven”, legt Antje Bos uit. “Ook een doosje met zaadjes is een aanmoediging om het taboe te doorbreken en met de familie het gesprek te starten.”
Ook verpleegkundigen hebben nood aan kapstokken
De meeste ziekenhuisdiensten beschikken wel over infostanden, folders of brochures voor medewerkers of voor patiënten. “We zijn her en der gaan kijken,” vertelt Yrsa Van Grimbergen. “Maar we wilden enerzijds uitgebreider werken, en anderzijds ook iets extra ontwikkelen om het gesprek hierrond op gang te krijgen.”
Daarom realiseerden de studenten een aparte bundel flash cards voor verpleegkundigen, met antwoorden op de vaak gestelde vragen en tips om hierover te praten. “Onze box onderscheidt zich binnen de zorgsector door de persoonsgerichte aanpak, waarbij we de nadruk leggen op de mens achter de patiënt.”
Een affiche voor de verpleegdienst maakt medewerkers attent op deze materialen.
Verpleegkundigen worden ondernemer
Antje Bos: “We werkten deze opdracht uit in het kader van het opleidingsonderdeel Challenge Your Talents, waarbij studenten concrete uitdagingen van het werkveld voorgeschoteld krijgen. Onze groep ging in op deze vraag vanuit het ZOL. Maar natuurlijk kunnen ook andere ziekenhuizen of woonzorgcentra van ons werk gebruik maken. We hebben al contact met Vlajo, dat onze box een gat in de markt noemde.” De studenten maakten een kostprijscalculatie om hun box in de markt te zetten.
Je kan het vergelijken met de “roze doos” die je krijgt bij de geboorte. Zo kan ook de Wishing Tree Box ingezet worden tijdens het levenseinde.
Yves Exelmans, Vlajo
Het designwerk is van de hand van Roos Van Loon, de dochter van Veerle Huegaerts. Roos is studente Studio-Illustratie in Antwerpen.
Valerie Heymans, begeleider van het project, is tevreden over het resultaat van haar studenten. “The Wishing Tree Box is een tastbaar, gestructureerd hulpmiddel om gevoelige gesprekken doeltreffend te introduceren en te begeleiden. Het is een vooruitstrevend en uniek instrument in het doorbreken van taboes, doordat het op een toegankelijke en veilige wijze het gesprek over het levenseinde vergemakkelijkt.”
